Büyük medeniyetlerin doğduğu en önemli mekan şehirlerdir.
Bir başka deyişle kültürlerin oluşmasında şehirlerin etkinliği büyüktür.
Şehirler, bir milletin kültürünün gelişmesinde ve kök salmasında önemli işlev üstlenir.
Şehirler, birbirini tanımayan, farklı düşünce ve inanca sahip yüz binlerce insanın bir araya gelip, çeşitli etkinlikler yaptıkları mekan değildir.
Aynı zamanda bir takım değerler etrafında toplanıp, belli gayeleri gerçekleştiren; tarih, dil, din ve kültür birliği yapan insanların toplandığı önemli mekanlardır.
Geçmişte şehirler bulundukları coğrafyaya uygun bir şekilde savunma amaçlı kurulurdu. Antik ve ortaçağda kurulan site ve kale şehirler bunun güzel örnekleridir. Ancak bu şehirler de içlerinde kendi kültürel geleneklerini de yaşatırdı.
Bu özellikleri ve kültürel gelenekleriyle büyük medeniyetlerin de doğduğu yerler oldu şehirler…
Türk Milleti, kentleşme ile birlikte bozkır ve çadır kültüründen kent kültürüne geçti.
Kurdukları şehirlerde Orta Asya’dan getirdikleri geleneksel kültürü bulundukları coğrafyanın kültürü ile sentezleyerek Anadolu Türk Medeniyetini oluşturdular. Meydana getirdikleri muazzam eserleriyle kurulan şehirler özdeşleşti, kimlik kazandı ve bir misyon üstlendi.
Bugün bazı şehirler tarihin kendisine yüklediği misyonu devam ettiriyor.
Yine bazı şehirler kültürel yapıları ve üstlendikleri misyonla bilinmekteler.
Akropol olmasaydı Atina olur muydu ?
İskendersiz Roma düşünülebilir mi…
Ya da; Kâbesiz Mekke…
Ayasofya-Süleymaniye olmadan İstanbul…
Nilüfer-Muradiye ve Yeşil Türbesiz Bursa olabilir mi?…
Konya denince akla Mevlâna,
Hacıbayram’la Ankara,
Hacı Bektaş’la Kırşehir gelir.
Yunus’la tüm Anadolu ve daha nice yaşadıkları şehri şereflendiren Alp-erenler…
Hepsi kültürümüzün ve kimliğimizin birer parçası…
Düşününüz, Anadolu’da ilk üniversite niteliğindeki Yakutiye ve Çifte Minareli Medrese olmadan Erzurum olabilir mi…
Kültür ve medeniyetimizde önemli yere sahip olan, kentlere hayat veren kültür mirasları aynı zamanda bulundukları şehrin kimliğidir de…
Bunlara dokunursanız, ya da iyi bakmazsanız kimliksiz kalırsınız.
Yeniden modern ve çağdaş bir şehir inşa etmek kimlik kazandırır mı?
Öyle zannediyorum ki hayır…
Sadece geniş caddeli, beton yığınlarıyla süslü binalar zinciri o kadar…
Ya ruhları ?..
Feridun Fazıl ÖZSOY