Top Yolu’nda anılacaklar
Bu dağlar kardı, içinde 90 bin şehit vardı
Prof.Dr. Bingür Sönmez…
O, Dünya’nın tanıdığı bir isim… Adıyla bir marka… Gazete sütunlarında, televizyon ekranlarında uzmanlık alanıyla ilgili önemli tespitlerde bulunan, elleriyle, neşteriyle bugüne kadar binlerce kişiye hayat vermişti…
Şimdi, öncülük ettiği Sarıkamış organizasyonuyla da on binlerce şehidin ruhunu şad etti.
1914’teki Sarıkamış faciası sırasında Allahuekber Dağları’nda ‘tek kurşun atmadan’ donarak şehit olan kahramanlarımız anılıyor.
Birinci Dünya Savaşı’nın hem en “sıcak”, hem de en “soğuk” günlerinde on binlerce askere mezar olan Sarıkamış Faciası’nı gündemde tutan Prof. Dr. Bingür Sönmez’in başkanlığındaki Sarıkamış Dayanışma Grubu, 97 yıl sonra bir kez daha şehitleri anacak.
1914-1915 Sarıkamış Harekâtı’nda şehit olan Mehmetçikleri anma etkinlikleri kapsamında bu yıl farklı bir organizasyona imza atan Sarıkamış Dayanışma Grubu, 9’uncu Kolordu’nun 1914 yılında Sarıkamış’a gitmek için kullandığı 100 kilometrelik “Top Yolu”nu yürüyecek.
Prof. Dr. Bingür Sönmez’in başkanlığındaki Sarıkamış Dayanışma Grubu, 1914 yılında Enver Paşa’nın komutasındaki 9.Kolordu’nun kullandığı 100 kilometrelik “Top Yolu”nu 5 günde yürüyecek. 30 kişinin katılacağı yürüyüş Çimenli Köyü’nden başlayacak. Yürüyüş, Çimenli Köyü ile Bardız (Gaziler) Köyü arasında olacak ve 4 gece, 5 günde tamamlanacak.
AKUT ve Sarıkamış Dayanışma Grubu ve Bardızlılar Derneği tarafından organize edilen, İstanbul’dan Sarıkamış gönüllülerinin de katılacağı yürüyüş 30 kişiyle gerçekleştirilecek.
Yol boyunca 1915 yılından bu yana ziyaret edilmeyen şehitlikler belirlenerek, koordinatları ATASE’ye rapor edilecek. 9 Temmuz Cumartesi günü öğleden sonra Bardız Şehitliği’nde olacak gönüllüler, yörenin cirit ekibi tarafından Çakırbaba’da karşılanacak ve Bardız’daki Yayla Şehitliği’ne geçecek. Bardız’daki Yayla Şehitliği’nde rotasını tamamlamış olan 10’uncu Kolordu ile gerçekleşecek buluşma sonrası, aktivite son bulacak.
Etkinlikle ayrıca, 100 kilometrelik tarihi bir dağ yolu olan “Top Yolu”nun, dünyanın en iyi 10 uzun mesafe yürüyüş rotasından biri olarak gösterilen tarihi “Klikya Yolu” gibi klasik bir yürüyüş noktası haline gelmesini amaçlanıyor.
Sarıkamış Dayanışma Grubu’nun bir başka hedefi de, Soğanlı dağlarının kar tutmayan sırtlarından yürünerek ortaya çıkan “Top Yolu”nu, 100’üncü Yıl Anma Törenleri’nde; 97 yıl önce müttefikimiz olan Almanlar ile birlikte yürümek.
3. Ordu’nun Kumandanı Hafız Hakkı Paşa’nın günlüğü…
Kars ve Ardahan, ‘93 Harbi’ diye bilinen 1876-1877 Osmanlı-Rus Savaşı’nda Ruslar’ın eline geçmiş ve Sarıkamış kasabasına kuvvetli bir Rus Garnizonu yerleştirilmişti.
Birinci Dünya Savaşı’na girmemizden hemen sonra, o günlerde devletin en güçlü adamı olan ve ‘Harbiye Nazırı ve Başkumandan Vekili’ unvanını taşıyan Enver Paşa, Anadolu’nun doğusunu Rus işgalinden kurtarıp Kafkaslar’a uzanabilmek için Sarıkamış’ı hedef alan bir harekât hazırlığına girişti. Paşa’yı bu harekâta yönlendirenlerin başında, onun gibi ‘sarayın damadı’ olan bir başka asker, Albay Hafız Hakkı Bey vardı.
Ve, çoğumuzun hâlâ bilmediği bir husus: Türkiye’nin o günlerdeki genelkurmay başkanı Türk değil, bir Alman generaliydi: General Bronsart von Schellendorf!
Enver Paşa, diğer kumandanların ‘ordu hazırlıksız, üstelik kış bastırmak üzere’ yolundaki uyarıları dinlemedi, Erzurum’a gitti, komutayı üstlendi, 10. Kolordu’nun başına Albay Hafız Hakkı Bey’i getirdi ve harekât 22 Aralık 1914’te başladı. İşin sonunun kötü olacağını kestiren Paşa’nın savaş plânına göre, üç kolordudan meydana gelen 3. Ordu’nun bir bölümü Allahuekber Dağları’nı yürüyerek aşacak ve Sarıkamış kuşatılacaktı.
Ama bazı komutanların ‘Sarıkamış’a ilk giren olma’ hayaliyle kendi başlarına harekete kalkışmaları, Hafız Hakkı Bey’in kaçan Rus birliklerini takip ederek kuşatma hattını lüzumsuz yere genişletmesi ve on binlerce askeri kışlık elbiseleri olmadan karlarla kaplı Allahuekber Dağları’na tırmandırması büyük felaketi getirdi.
Birliklerimizden bazıları Sarıkamış’a girmeyi başarmalarına rağmen Ruslar tarafından yok edildiler, ama asıl facia dağlarda yaşandı. Ruslara karşı henüz tek bir kurşun bile atmamış olan kahraman askerimiz soğuktan donarak sonsuz bir uykuya daldı…Binlercesi de tifüsten kırıldı.
25 ve 26 Aralık günlerinde vaziyetimiz çok daha kötüleşti ve 3 Ocak’ta artık her şeyin bittiğini anlayan Enver Paşa, Albay Hafız Hakkı Bey’i ‘Paşa’ yaparak 3. Ordu’nun başına geçirdikten sonra Erzurum’a döndü. Daha birkaç gün önce on binlerce askeri Allahuekber Dağları’na süren Hakkı Paşa 4 Ocak’ta geri çekilme emri verecek ve Sarıkamış harekâtı böylesine büyük bir hüzünle noktalanacaktı.
Cem Bakırcı
Sevgili Bakırcı, güzel destan yazısını kaleme almışsınız. Bingür hocamızı da büyük katkısından dolayı yürekten kutluyoruz….Şehitler Ölmez Vatan Bölünmez..Ruhları şad olsun…